1. Groente en fruit: vers, uit pot en blik, uit de diepvries of als bewerkt product, zoals puree of smoothie.
2. Brood, ontbijtgranen, aardappelen, peulvruchten en graanproducten zoals rijst, pasta en couscous.
3. Vlees, vleeswaren, vis, melk, melkproducten, kaas, ei en vleesvervangers.
4. Vetten en oliën die gebruikt worden voor het besmeren van het brood en het bereiden van de maaltijden.
5. Water, thee, koffie, melk en vruchtendranken.

De belangrijkste regels zijn van een gezond eetpatroon zijn:

• Eet drie keer per dag.
• Sla geen maaltijd over.
• Beperk het aantal tussendoortjes tot 3 á 4 keer per dag.

Het kan echt geen kwaad als je een keer een maaltijd of een tussendoortje mist. Het probleem is alleen dat je een hongergevoel krijgt. Je bent eraan gewend om op dat tijdstip iets te eten en je hersens geven het signaal: ‘ik heb trek’. Je kunt dat gevoel een tijdje negeren, maar op een gegeven moment is de kans groot dat je grijpt naar snoep, een zakje pinda´s of een stuk kaas of worst. En dat zijn nu juist de producten die je niet te vaak moet nemen.

Als je regelmatig eet, is er weinig kans op ‘uitspattingen’. Ook voor je lichaam is het veel beter om regelmatig kleinere porties voedsel te krijgen in plaats van in één keer een grote hoeveelheid. Je spijsvertering kan veel regelmatiger werken en je voelt je energieker.

Met alleen energie kom je er niet. Wat dacht je van vitamines, mineralen en spoorelementen?

Vitaminen kennen we ‘pas’ sinds de vorige eeuw en we weten inmiddels dat we niet zonder kunnen. De vitaminen A, D, E en K zijn vetoplosbaar en zitten in het vet van voedingsmiddelen. Je lichaam kan deze vitaminen opslaan in je vetweefsel. B en C zijn wateroplosbaar en kunnen niet opgeslagen worden door je lichaam. Wat je lichaam niet nodig heeft, wordt via de urine afgevoerd.

Mineralen worden door planten en dieren opgenomen uit de natuur en komen zo in onze voeding terecht. Handig! Mineralen als calcium, fosfor, natrium, kalium zijn belangrijk voor talloze processen in ons lichaam. Spoorelementen zijn ook mineralen, maar hier hebben we nog minder van nodig dan van mineralen. Bekende spoorelementen zijn: ijzer, jodium, zink en fluor.

Koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen en spoorelementen hebben we al gehad. Je zou denken dat ons lichaam hier genoeg aan heeft. Toch missen we nog twee belangrijke zaken: voedingsvezels en water. Deze heeft je lichaam nodig om de voedingsstoffen goed op te kunnen nemen in je lichaam. Anders is het ook zonde.

Voedingsvezels (ook wel gewoon ‘vezels’ genoemd) hebben we nodig voor een goede darmwerking,  en voor een verzadigd gevoel (ze helpen je dus om niet te veel te eten). Ze dragen daarnaast bij aan het voorkomen van hart- en vaatziekten. Je vindt de vezels in granen, brood, groente en fruit.

Ja, water… We weten allemaal dat water onmisbaar is voor leven. Wist je dat je voor iets meer dan de helft van je lichaam uit water bestaat? Je hebt per dag minimaal twee liter water nodig voor het transport van voedingsstoffen en het afscheiden van afvalstoffen. Je hoeft niet de hele dag met een waterflesje rond te lopen, in voedsel zit ook veel water. 

Veel consumenten willen gezonde keuzes maken als het om hun voeding gaat. En daar willen fabrikanten graag bij helpen! Ze bieden producten aan die ervoor zorgen dat je van bepaalde voedingsstoffen niet te veel binnenkrijgt of juist producten die bepaalde voedingsstoffen aanvullen.

Meer dan 85% van de bevolking consumeert te veel zout; meer dan goed voor ons is.
Vaak zonder dat we het weten, omdat zout aan talloze producten is toegevoegd als smaakmaker. Extra zout toevoegen is meestal niet nodig. Eet je veel zout, dan kan dit gevolgen hebben voor je gezondheid. Het kan de bloeddruk verhogen en de nieren kunnen beschadigd raken. Gelukkig kun je hier zelf iets aan doen. Bijvoorbeeld door te koken met minder zout, maar wel net zo lekker.

Andere ontwikkelingen zijn:

• Lightproducten: de verzamelterm ‘light’ voor producten ‘met minder’. Dus minder vet of minder suiker. Light is niet automatisch gezonder!
• Voedingssupplementen: mixen van mineralen, vitaminen en spoorelementen die beloven dat je vitaler en energieker wordt. De werking van deze producten is omstreden.
• Functional foods: voeding waar bepaalde voedingsstoffen aan worden toegevoegd die positief effect hebben op bepaalde functies in je lichaam (bijvoorbeeld calcium voor je botten).
• Superfoods: verzamelnaam voor bessen en zaden die allerlei effecten op je gezondheid zouden hebben. Hier is nog geen wetenschappelijk bewijs voor.

De Nederlandse overheid neemt het standpunt in dat een gezond mens geen aanvullende producten hoeft te nemen. Gewoon gezond blijven eten (volgens de Schijf van Vijf) is dus het advies. Voor zwangere vrouwen, zieken, ouderen of zuigelingen geldt dat zij wel gebaat zijn bij (tijdelijk) extra specifieke voedingsstoffen.

Als je deze vraag krijgt, heb je vast te maken met een vegetariër: iemand die ervoor kiest om geen vlees te eten. Om goed antwoord te kunnen geven op de vraag, moet je weten wat ‘vegetarisch’ inhoudt. En nee, het is geen kwestie van de ballen uit de soep halen. 

Er zijn veel mensen die bewuste keuze maken over wat we wel en niet willen eten. De een wil geen vlees, de ander geen ‘plofkip’ en anderen willen alleen biologische producten. De meest voorkomende voedingswensen zijn:

• Vegetarisch:
  Vegetariërs eten uit principe geen dieren en willen geen ingrediënten uit dode dieren eten (dus ook geen gelatine, dat van botten gemaakt wordt). Ze eten wel producten die van dieren afkomstig zijn, zoals melk, eieren en kaas.   
• Veganistisch:
  Veganisten gaan een stapje verder en willen geen producten van dierlijke afkomst. Naast vlees weigeren zij ook melk en eieren en dragen geen leren schoenen of tassen.
• Biologisch:
  Biologisch voedsel voldoet aan eisen op het gebied milieu, natuur, dierwelzijn en de manier van produceren. Biologische producten kun je herkennen aan het keurmerk EKO. Kenmerken zijn dat ze voor hooguit 5% uit niet-biologische ingrediënten bestaan en dat er zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van hulpstoffen.

De wereld verandert, en snel ook. En dat zie je ook terug in de wensen en voorkeuren op het gebied van eten en drinken; die veranderen mee. Werk je in de wereld van eten en drinken, dan moet je alert blijven en continue blijven meebewegen. De hedendaagse consument weet veel van eten en drinken en verwacht verrast en verleid te worden met heerlijke gerechten.

De wereldkeuken is door onze multiculturele én digitale samenleving binnen handbereik. En dat geeft veel mogelijkheden om een verrassend en eigentijds assortiment aan te bieden. De tijd dat vegetariërs alleen konden kiezen tussen een gevulde paprika en een kaassoufflé is gelukkig voorbij. Blijf goed om je heenkijken voor kennis en inspiratie. En vergeet ook niet te proeven!

Je hoeft zelf geen vegetariër, moslim of jood te zijn om mensen te kunnen voorlichten over ingrediënten en producten. Het gaat er vooral om dat je snapt wat bepaalde voedingswensen en -eisen inhouden en dat je weet hoe je je gasten het beste kunt helpen. Dit kan bijvoorbeeld al door ervoor te zorgen dat de productkaartjes de juiste informatie geven.

Wel doen:

• Denk mee met je gast (‘Dit is echt wat voor u!’).
• Ken je product.
• Geef juist advies over de producten.
• Draag alternatieven aan.
• Stem je assortiment af op de wensen van je gast.

Niet doen:

• Wensen niet respecteren (‘Ach, er zit echt bijna geen vlees in hoor’. ‘Biologisch? Dat vind ik echt onzin..’ ‘Wat is er mis met een lekkere gehaktbal?’)
• Gokken. Als je niet zeker weet wat de ingrediënten zijn, dan zoek je het op.

Voedselovergevoeligheid is de overkoepelende term voor voedselallergie en intolerantie. We leggen je het verschil graag uit:

Voedselallergie

Bij een voedselallergie reageert je afweersysteem op bepaalde stoffen in je eten. Het afweersysteem maakt antistoffen aan tegen eiwitten die in de voeding voorkomen. Eiwitten die allergische reacties kunnen opwekken heten allergenen. Bekende allergenen zijn bepaalde eiwitten in koemelk of noten. De kenmerken van een voedselallergie uiten zich meestal direct nadat iemand het betreffende product of component gegeten heeft. Bij een kleine hoeveelheid kan al een heftige reactie opspelen.

Voedselintolerantie

Bij voedselintolerantie reageert het lichaam op bepaalde voedingsmiddelen zonder dat je een allergie hebt. Het gaat dan om een niet-allergische-voedselovergevoeligheid. We noemen dat intolerantie. Denk bijvoorbeeld aan lactose-intolerantie of glutenintoleratie. Daarbij kunnen mensen de lactose of gluten niet goed verteren.

Bij een voedselovergevoeligheid reageert het lichaam op allergenen. De reacties verschillen: van misselijkheid, diarree, eczeem, zwelling van de tong of luchtwegklachten tot een acute en zeer ernstige allergische en levensbedreigende reactie: een anafylactische shock. En dan moet je echt snel in actie komen! Je eerste zorg gaat dan uit naar je gast. Schakel hulptroepen in die zich ontfermen over de gezondheid van de patiënt.

Daarna is het natuurlijk van belang om te achterhalen waar het mis is gegaan. En ook daar moet je hulptroepen bij inschakelen. Misschien is er door kruisbesmetting toch een restje pindasaus in een gerecht gekomen? Misschien is er door een productiefout bij de leverancier een verkeerd etiket op het product terecht gekomen? Of klopt de informatie op het etiket niet met de inhoud? Meld dit dan bij de afdeling Kwaliteit van je organisatie.

Goede hygiëne helpt je dus bij het voorkomen van een voedselinfectie of -vergiftiging. In de module ‘Kwaliteit, hygiëne en veiligheid’ vind je nog veel meer informatie, maar met deze tips kom je al een heel eind:

• Volg de houdbaarheidsdatum en het bewaaradvies dat op het etiket staat.
• Zorg dat de temperatuur van de koelkast tussen de 4 °C en 7 °C is.
• Was groente en fruit.
• Verhit kip, ei en varkensvlees door en door.
• Vermijd contact tussen rauw en bereid voedsel.
• Was je handen regelmatig met water en zeep (altijd na toiletbezoek, na aanraking met rauw vlees en voor je gaat koken).
• Gebruik steeds schone messen, snijplanken en lepels.
• Zet producten die snel kunnen bederven na gebruik terug in de koelkast. Melk die een uur buiten de koeling staat, is al een dag minder houdbaar. Ja, zó snel gaat het! 

De regels omtrent veilig eten zijn er natuurlijk niet voor niets. De overheid wil daarom graag controleren of de wettelijke regels gehandhaafd worden. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit is hier verantwoordelijk voor.

Als je ziek wordt en je denkt dat het komt door een bepaald voedingsmiddel, dan kun je dit bij hen melden. De NVWA kan dan een onderzoek instellen. Zij hebben de bevoegdheid om overal waar voedsel wordt geproduceerd, opgeslagen of uitgegeven, te inspecteren. Dus ook op een contractcateringlocatie.

Een inspecteur kan langskomen voor een routinecontrole of naar aanleiding van een klacht. Hij moet zich kunnen legitimeren. Wanneer er onregelmatigheden zijn, dan kan je locatie een schriftelijke waarschuwing of een boete krijgen. In het ergste geval kunnen ze zelfs een locatie sluiten.